Η αναβολή κατόχων διδακτορικού διπλώματος που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες

1.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Σε προηγούμενο άρθρο μας,  αναβολή και απαλλαγή από την υπηρεσία στον στρατό,  παρουσιάσαμε όλους τους λόγους αναβολής και απαλλαγής από την υποχρέωση στράτευσης όπως προβλέπονται στην ισχύουσα στρατολογική μας  νομοθεσία ( κυρίως Ν. 3421/05 όπως ισχύει). Στο παρόν θα δώσουμε παραπάνω πληροφορίες για έναν από τους λόγους αυτούς. Την αναβολή κατόχων διδακτορικού διπλώματος  που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες. Κατόπιν της παρούσας εισαγωγής και της παράθεσης των νομοθετικών πηγών θα παρουσιάσουμε συνοπτικά την διαδικασία στην πράξη.

Καταρχάς να επαναλάβουμε και εδώ ότι οι λόγοι αναβολής και απαλλαγής της στράτευσης εξειδικεύουν την αρχή της ισότητας στην υποχρέωση κάθε Έλληνα να συντελέσει  στην άμυνα της χώρας. Η ισότητα βέβαια που καθιερώνει το Σύνταγμα (εξής Σ) μας δεν είναι τυπική η αριθμητική δηλ. δεν απαιτεί να ρυθμίζονται με τον ίδιο τρόπο και ανόμοιες καταστάσεις αλλά ουσιαστική ή αναλογική δηλ. όμοια μεταχείριση των όμοιων και ανόμοια των ανόμοιων καταστάσεων. Πρόκειται τελικά για την έννοια του δικαίου στην ουσία του. Μάλιστα το πόσο σημαντικό είναι, ειδικά σε αυτήν, την τόσο θεμελιακή για την κρατική υπόσταση, υποχρέωση όλων των Ελλήνων για στράτευση  να τηρείται η αρχή της ισότητας προκύπτει από τη θέση της υποχρέωσης αυτής στο ίδιο το άρθρο 4 του Σ που την καθιερώνει. Έτσι  στην 6^η παράγραφο του αναφέρεται : «Κάθε Έλληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων.».

2. ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Κατόπιν της παραπάνω εισαγωγής να παραθέσουμε, όπως ισχύει την ημ/νία που αναφέρεται στην πρώτη σελίδα του παρόντος ιστότοπου, το άρθρο 19 του βασικού στρατολογικού μας νόμου 3421/05. Το άρθρο αυτό όπως θα διαπιστώσετε δεν αφορά μόνο τους διαπρέποντες αλλά και όσους πρόκειται να αποκτήσουν ιατρική ειδικότητα. Ο κοινός παρανομαστής είναι το ανώτατο όριο ηλικίας μέχρι το οποίο μπορεί να διαρκέσουν οι αναβολές :

«Αρθρο 19

            Αναβολή κατάταξης για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας κατόχων διδακτορικού διπλώματος, που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες.

1. Αναβάλλεται η κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις των στρατευσίμων, οι οποίοι κατά την ημερομηνία που υποχρεούνται για κατάταξη είναι:

 α. Διορισμένοι ή γραμμένοι για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας σε αρμόδιο κατά νόμο νοσηλευτικό ίδρυμα εσωτερικού ή εξωτερικού που χρησιμοποιεί διεθνώς γνωστή γλώσσα.

β. Κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες.

2. Η αναβολή κατάταξης των στρατευσίμων της περίπτωσης α` της παραγράφου 1 διαρκεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν το τριακοστό τρίτο (33ο) έτος της ηλικίας τους.
3. Η αναβολή κατάταξης των στρατευσίμων της περίπτωσης β` της παραγράφου 1 δεν μπορεί να υπερβαίνει την 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν το τριακοστό τρίτο (33ο) έτος της ηλικίας τους. Για τη χορήγηση ή μη της αναβολής αυτής και για τη διάρκειά της αποφασίζει, κατά περίπτωση, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας ύστερα από εισήγηση επιτροπής που αποτελείται από έναν (1) ανώτερο αξιωματικό του Κοινού Νομικού Σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων και δύο (2) καθηγητές Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της περιφέρειας Αττικής και με γνωστικό αντικείμενο συναφές με το υπό εξέταση αντικείμενο του διαπρέποντος επιστήμονα. Η συγκρότηση της παραπάνω επιτροπής καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Άμυνας και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να καθορίζεται αμοιβή των μελών της επιτροπής.
4. Οι διατάξεις των παραγράφων 8 και 9 του άρθρου 18 του νόμου αυτού έχουν ανάλογη εφαρμογή και για την αναβολή κατάταξης του άρθρου αυτού.»

Κατόπιν ως βασική πηγή δικαίου για το θέμα μας παραθέτουμε αμέσως παρακάτω το αρθ.9 της  κατ’ εξουσιοδότησης περισσοτέρων διατάξεων του βασικού στρατολογικού μας νόμου (ν.3421/05 )  εκδοθείσας με αρ. Φ.429.1/5/150045 (ΦΕΚ Β΄ 34/18.1.2006) απόφασης του ΥΕΑ όπως ισχύει :

« Άρθρο 9

 Αναβολή κατάταξης για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας – κατόχων διδακτορικού διπλώματος, που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες

1. Για τη χορήγηση των αναβολών του άρθρου 19 του ν. 3421/2005 (Α` 302), οι ενδιαφερόμενοι υποβάλλουν στην αρμόδια Στρατολογική Υπηρεσία με αίτησή τους τα παρακάτω δικαιολογητικά:

α. Οι διορισμένοι ή γραμμένοι για απόκτηση ιατρικής ειδικότητας, πιστοποιήσεις ή βεβαιώσεις, από τις οποίες προκύπτει ότι το νοσηλευτικό ίδρυμα (κλινική, νοσοκομείο, εργαστήριο) έχει αναγνωρισθεί ως ίδρυμα ειδίκευσης ιατρών από το Υπουργείο Υγείας, αν είναι του εσωτερικού ή από την αρμόδια υπηρεσία του ξένου κράτους, αν είναι του εξωτερικού”.

 β. Οι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες:

 (1) Αντίγραφο του διδακτορικού διπλώματος που έχουν αποκτήσει.

 (2) Πιστοποιήσεις ή βεβαιώσεις του τμήματος ανθρώπινων πόρων ή της γραμματείας του οικείου εκπαιδευτικού επιστημονικού ιδρύματος, από τις οποίες να προκύπτουν η ιδιότητα με την οποία απασχολούνται σε αυτό, η χρονική διάρκεια της απασχόλησής τους, η επίδοση στις επιστημονικές εργασίες ή έρευνες και η απήχηση που έχουν αυτές στους διεθνείς ερευνητικούς και επιστημονικούς κύκλους. Για όσους βρίσκονται στο εξωτερικό, οι πιστοποιήσεις ή βεβαιώσεις μπορούν να εκδίδονται από την αρμόδια ελληνική προξενική αρχή. Τα ως άνω έγγραφα πρέπει να έχουν εκδοθεί μέχρι δύο (2) μήνες πριν την υποβολή της αίτησης.

 (3) Κατάσταση από την οποία να προκύπτουν αναφορές άλλων ερευνητών – επιστημόνων στο δημοσιευμένο έργο τους.

 (4) Βιογραφικό σημείωμα.

 (5) Οποιοδήποτε άλλο αποδεικτικό στοιχείο, σχετικό με την επίδοσή τους σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες.

2. Τα δικαιολογητικά της περίπτωσης α` της παρ. 1 υποβάλλονται μέχρι την ημερομηνία κατά την οποία οι ενδιαφερόμενοι υποχρεούνται να καταταγούν στις Ένοπλες Δυνάμεις. Αν τα εν λόγω δικαιολογητικά υποβληθούν αργότερα, η αναβολή χορηγείται, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι δεν έχουν καταταγεί στις Ένοπλες Δυνάμεις και οι προϋποθέσεις υπήρχαν κατά την ημερομηνία που όφειλαν να καταταγούν.
3. Τα δικαιολογητικά της περίπτωσης β` της παρ. 1 υποβάλλονται μέχρι την ημερομηνία κατά την οποία οι ενδιαφερόμενοι υποχρεούνται να καταταγούν στις Ένοπλες Δυνάμεις, εξαιτίας λήξης ή διακοπής της αναβολής κατάταξής τους. Τα εν λόγω δικαιολογητικά διαβιβάζονται από τις Στρατολογικές Υπηρεσίες εντός πέντε (5) ημερών, με λεπτομερή αναφορά, απευθείας στη Διεύθυνση Νομικού Σώματος του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας. Ομοίως, διαβιβάζονται και οι αιτήσεις, που κατατίθενται για δεύτερη φορά, μετά από προηγούμενη απόρριψη αιτήματος για ουσιαστικούς λόγους. Αντίθετα, επιστρέφονται από τις Στρατολογικές Υπηρεσίες στους ενδιαφερομένους, με αιτιολογημένη πράξη, δικαιολογητικά που υποβάλλονται:

 α. Εκπρόθεσμα.

 β. Μετά τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας που καθορίζεται στην παρ. 3 του άρθρου 19 του ν. 3421/2005.

 γ. Εφόσον από αυτά προκύπτει ότι οι ενδιαφερόμενοι δεν είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος.

 δ. Εφόσον τα δικαιολογητικά της παρ. 1β (1) και (2) δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της παρ. 4 του άρθρου 72 του ν. 3421/2005.

4. Η Διεύθυνση Νομικού Σώματος του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας μεριμνά για την εξέταση των αιτημάτων για τη χορήγηση της ανωτέρω αναβολής κατάταξης από την επιτροπή της παρ. 3 του άρθρου 19 του ν. 3421/2005, εντός δύο (2) μηνών από τη λήψη του σχετικού φακέλου. Οι καθηγητές των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων που συμμετέχουν στην εκάστοτε συνεδρίαση της επιτροπής είναι όμοιας ή συγγενούς ειδικότητας προς το γνωστικό πεδίο του εξεταζόμενου φακέλου. Η επιτροπή αυτή συνεδριάζει κατά τις εργάσιμες ημέρες και όχι εργάσιμες ώρες και με βάση τα στοιχεία του φακέλου κάθε υπόθεσης, εισηγείται στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, σχετικά με τη χορήγηση ή μη της αναβολής και, σε περίπτωση θετικής εισήγησης, για τη διάρκειά της. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας αποφασίζει εντός δύο (2) μηνών από την παραλαβή της εισήγησης της επιτροπής.
5. Για όσους το αίτημα αναβολής κατάταξης απορρίπτεται, υποχρεούνται να καταταγούν στις Ένοπλες Δυνάμεις με την πρώτη υπόχρεη Εκπαιδευτική Σειρά Στρατευσίμων Οπλιτών (ΕΣΣΟ) μετά παρέλευση μηνός από την έκδοση σχετικής απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας.»

3.ΕΡΜΗΝΕΙΑ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

Κατόπιν της παραπάνω αυτούσιας παράθεσης των κυριότερων σημείων του νόμου για την αναβολή κατάταξης των κατόχων διδακτορικού που διαπρέπουν σε επιστημονικές εργασίες ή έρευνες θα παρουσιάσουμε συνοπτικά τη διαδικασία στην πράξη και θα δώσουμε σχετικές ερμηνευτικές οδηγίες. Καταρχήν να αναφέρουμε ότι προϋπόθεση εφαρμογής της διάταξης ήταν στο παρελθόν ο στρατεύσιμος να διέπρεπε στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα.

Η διάταξη βελτιώθηκε από την αρχική της μορφή ώστε να περιλαμβάνει και όσους σταδιοδρομούν στο εσωτερικό της χώρας σε συμμόρφωση με την αρχή της ισότητας.

Σε αντίθεση με τις αναβολές λόγω σπουδών ή απόκτησης ιατρικής ειδικότητας, όπου η εκπρόθεσμη  δηλαδή κατόπιν της ημ/νίας κατάταξης υποβολή του αιτήματος και των δικαιολογητικών της αναβολής θεραπεύεται και η ανυποταξία τακτοποιείται αναδρομικά εφόσον ο στρατεύσιμος ήταν πράγματι φοιτητής ή αποκτών ιατρική ειδικότητα κτλ, στην εξεταζόμενη αναβολή η ημ/νία κατάταξης είναι πράγματι καταληκτική και εκπρόθεσμες αιτήσεις επιστρέφονται στον στρατεύσιμο. Η συνέπεια, όπως γίνεται αντιληπτό, είναι η κήρυξή του ως ανυπότακτου.

Αντίθετα η εμπρόθεσμη, μέχρι την κατάταξη, υποβολή του αιτήματος σε οποιαδήποτε στρατολογική υπηρεσία (η οποία την αποστέλλει στην αρμόδια για τον στρατεύσιμο με βάση τα μητρώα αρρένων όπου είναι εγεγραμμένος) αναστέλλει την κατάταξη του στρατεύσιμου και αυτός βρίσκεται νόμιμα εκτός στρατεύματος μέχρι την κρίση του ΥΕΑ, κατόπιν εισήγησης της παραπάνω στο κείμενο του νόμου αναφερόμενης επιτροπής, στην σύνθεση της οποίας πρέπει να μετέχουν δύο καθηγητές του ίδιου ή συναφούς γνωστικού αντικειμένου μ’ αυτό του αιτούντος. Σε περίπτωση απορριπτικής κρίσης, και εδώ να σχολιάσουμε ότι η πλειονότητα των αιτήσεων απορρίπτεται, ο στρατεύσιμος πρέπει να καταταγεί με τη πρώτη υπόχρεη ΕΣΣΟ.

Ωστόσο με ρητή νομοθετική πρόβλεψη η αίτηση θεραπείας (δηλαδή αίτηση που υποβάλλεται και πάλι στην στρατολογική υπηρεσία  και οδηγεί στην  ουσιαστική επανεξέταση της υπόθεσης από τον ΥΕΑ με βάση  εισήγηση της ίδιας παραπάνω επιτροπής, ακόμα και με προσκόμιση νέων στοιχείων π.χ. νέων επιστημονικών αναφορών στο έργο του αιτούντος) που υποβάλλεται κατά της ανωτέρω απορριπτικής απόφασης του ΥΕΑ έχει ανασταλτικό της κατάταξης αποτέλεσμα, ακόμα και χωρίς σχετικό αίτημα του στρατεύσιμου (αρθ.66 παρ.6 Ν. 3421/05). Εξάλλου και δεύτερη αίτηση (ή και επόμενες) συγχωρείται κατόπιν της απόρριψης της πρώτης ή και της αίτησης θεραπείας της και θα έχει τα ίδια ανασταλτικά της κατάταξης αποτελέσματα.

Η αίτηση μαζί με τα δικαιολογητικά που παραπάνω στο κείμενο του νόμου αναφέρονται μπορούν πλέον να υποβληθούν και ηλεκτρονικά στα επίσημα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία των στρατολογικών υπηρεσιών. Από τα δικαιολογητικά αυτά, για το διδακτορικό και τη βεβαίωση απασχόλησης σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι εφόσον προέρχονται από την αλλοδαπή και από χώρα που έχει υπογράψει την Σύμβαση της Χάγης πρέπει να φέρουν επικύρωση γνησιότητας (apostille) σύμφωνα με τη Σύμβαση αυτή, ενώ αν η χώρα από την οποία προέρχονται δεν έχει προσχωρήσει στην Σύμβαση της Χάγης τότε πρέπει να φέρουν θεώρηση της γνησιότητας τους από το Ελληνικό Προξενείο της περιοχής. Κατά τα λοιπά  αρκεί να προσκομίζονται σε φωτοαντίγραφα και όχι πρωτότυπα.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι το παραπάνω χωρίο της υπουργικής απόφασης φαίνεται να περιορίζει την έννοια του διαπρέποντος μόνο σ’ όσους συνδέονται με εκπαιδευτικό ίδρυμα. Πράγματι,  έτσι προκύπτει από το γράμμα της απόφασης που μιλά για   “…Πιστοποιήσεις ή βεβαιώσεις του τμήματος ανθρώπινων πόρων ή της γραμματείας του οικείου εκπαιδευτικού επιστημονικού ιδρύματος…”.  Βέβαια, το αρθ.30 του στρατολογικού μας νόμου 3421/05, στο οποίο μπορούμε να βρούμε την νομοθετική εξουσιοδότηση για την έκδοση της κρισιολογούμενης υπουργικής απόφασης, δίνει στον Υπουργό την δυνατότητα να καθορίζει τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την παραλαβή και την κρίση της αίτησης του υποψήφιου διαπρέποντος. Δεν του δίνει όμως την δυνατότητα να περιορίζει την έννοια του διαπρέποντος μόνο σ’ αυτούς που συνεργάζονται με πανεπιστημιακά ή εκπαιδευτικά ιδρύματα, αφού αντίθετα η εξεζητημένη επιστημονική εργασία ή έρευνα στην εποχή μας δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την εφαρμογή της πανεπιστημιακής γνώσης στην πράξη και την ανάπτυξή της από ιδιωτικές εταιρίες, στις οποίες,  μπορεί ή μπορεί και όχι, να συμμετέχει ο δημόσιος τομέας κάθε κράτους. Κατά συνέπεια, ο περιορισμός αυτός κρίνεται ως εκτός νομοθετικής εξουσιοδότησης κυρίως γιατί δεν επιδιώκει τον σκοπό του νομοθέτη που δεν είναι άλλος παρά η δημόσια ωφέλεια που παράγεται για όλη την ανθρωπότητα (και όχι η απήχηση της Ελλάδος στο εξωτερικό).  Η εξουσιοδότηση αυτή θα πρέπει να είναι ειδική και τα θέματα στα οποία αφορά θα πρέπει να είναι ειδικότερα ή τοπικού ενδιαφέροντος ή με χαρακτήρα τεχνικό ή λεπτομερειακό (αρθ. 42 παρ. 2 εδ. 2.  Σύνταγμα) και σε καμία περίπτωση  η υποργική απόφαση που εκδίδεται με βάση αυτήν δεν μπορεί να απέχει νοηματικά άπό τό γράμμα του νόμου ή ακόμα και την λογικόσυστηματική ερμηνεία του θέτοντας επιπλέον προϋποθέσεις.  Ίσως γι’ αυτό στην πράξη το δικαιολογητικό αυτό γίνεται δεκτό ακόμη και αν δεν προέρχεται από εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Το άρθρο αυτό γράφθηκε από τον Δικηγόρο Θεσσαλονίκης Σωτηριάδη Σωτήριο τον Ιούλη του 2022.