- ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Το άρθρο αυτό, με τον τίτλο τουλάχιστον που φέρει, δεν θα είχε καμία σημασία πριν το καλοκαίρι του 2019. Πράγματι, από 1/7/2019 ετέθη σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας (εξής ΠΚ), ο οποίος έπαψε να προβλέπει τον εξαναγκασμό μέσω σωματικής βίας ή απειλής σπουδαίου και άμεσου κινδύνου ως το μόνο τρόπο τέλεσης του βιασμού. (βλ. το κείμενο του νόμου στο άρθρο μας Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής (υπό τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα) )
,γενικά το ίδιο το κείμενο του νόμου δεν εκτίθεται παρά σχολιάζεται εδώ και μπορείτε να το βλέπετε στο προαναφερόμενο άρθρο-σύνδεσμο ).Πλέον, ο βιασμός ως κακούργημα ,δηλαδή αδίκημα τιμωρούμενο καταρχήν τουλάχιστον με κάθειρξη ( από 5 έως 15 έτη), τελείται κάθε φορά που λείπει η συναίνεση. Σχετικά μ’ αυτό υπάρχει, μάλιστα, και μια έντονη λογική ασυμφωνία στο σχετικό κεφάλαιο του ΠΚ ( 19ο , με τίτλο Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, αρθ.336-353 ). Μια ασυμφωνία που αξίζει να σχολιάσουμε όχι μόνο εν είδη εισαγωγής αλλά και γιατί θα μας φέρει μπροστά στην έννοια του άρθρου μας: την γενετήσια πράξη.
Έτσι, ενώ στο σχέδιο του ΠΚ προβλέφθηκε, πλάι στην κακουργηματική και γνωστή έως τότε έννοια του βιασμού, μία νέα εκδοχή της, αυτή της τέλεσης του κάθε φορά που λείπει η συναίνεση, ως πλημμεληματικά τιμωρούμενη (από 10 μέρες έως πέντε έτη), τελικώς υπό την πίεση των γυναικείων οργανώσεων και λοιπών φορέων που κατέκριναν ως επιεική την αντιμετώπιση αυτή [i], η τέλεση γενετήσιας πράξης με άλλον κάθε φορά που λείπει η συναίνεση του, τιμωρείται ως κακούργημα με ποινή από 5 έως 10 έτη κάθειρξης. Και αυτό συμβαίνει , ακόμα και η συναίνεση υπήρχε αρχικά για την τέλεση της γενετήσιας πράξης και στη διάρκεια της εξέλειπε ή ακόμα και αν η γενετήσια πράξη αυτή τελείται με μία «εξωτερική» κοινωνικά αναμενόμενη συναίνεση πχ στα πλαίσια ενός γάμου. Ωστόσο, ότι γίνεται αποσπασματικά και υπό πίεση έχει τα προβλήματα του με ένα λογικά δομημένο σύνολο, όπως τέτοιο πρέπει να είναι ένας Κώδικας και στη περίπτωση μας, ο ΠΚ.
Ενώ, λοιπόν κάθε φορά που λείπει η συναίνεση προς γενετήσια πράξη έχουμε κακούργημα, ο εργοδότης, ο υποψήφιος εργοδότης, ο δεσμοφύλακας, ο αστυνομικός, ο καθηγητής και ο δάσκαλος, ο γιατρός, ο ιερωμένος, ο προϊστάμενος οποιουδήποτε είδους φιλανθρωπικού ιδρύματος οι οποίοι καταχρώνται τη θέση τους για την επίτευξη γενετήσιας πράξης με τον εξαρτώμενο, τιμωρούνται, σύμφωνα με το αρθ.343 ΠΚ υπό τον τίτλο «Κατάχρηση σε ασέλγεια», ελαφρύτερα και συγκεκριμένα σε βαθμό πλημμελήματος, με φυλάκιση από 2 έως 5 έτη. Τα λογικά προβλήματα που θέτει αυτή η καταρχήν θέση του ΠΚ μας είναι εμφανή και τα έχουμε ήδη σχολιάσει στο άρθρο μας Τα σεξουαλικά εγκλήματα. Μια παρουσίαση
,υπό 9 και 10. Φαίνεται δηλαδή ότι οι κατ’ εξοχήν περιπτώσεις πλαστής συναίνεσης, από ανθρώπους που ιδίως αυτοί, λόγω της θέσης τους, μπορούν να την προκαλούν , τιμωρούνται ελαφρύτερα ή αποδοκιμάζονται από το δίκαιο λιγότερο από μία πλαστή συναίνεση = μη συναίνεση, που προκαλείται πχ. με την απειλή «κάνε έρωτα μαζί μου αλλιώς θα σε εκθέσω στο σύζυγο σου» ή « θα ενημερώσω για την φοροδιαφυγή σου» ή το πιο κοινότυπο «θα σε χωρίσω».
Με τα παραπάνω ο γράφων δεν παραγνωρίζει τη ψυχολογική βία που μπορεί να ασκείται πάνω στο ένα μέλος μιας συμβίωσης ή οικογένειας που έως σήμερα εξακολουθεί να είναι κυρίως γυναίκα. Όπως η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας ορίζει (αρθ.36 παρ.2), η συγκατάθεση για την γενετήσια πράξη πρέπει να είναι προϊόν της ελεύθερης βούλησης και ποια βούληση είναι ελεύθερη αξιολογείται από τις σύνοδες περιστάσεις. Ωστόσο η κλιμάκωση του αδίκου με βάση την ένταση του εξαναγκασμού που ασκείται στο θύμα όπως τουλάχιστον την αντιλήφθηκε ο συντάκτης του ΠΚ [ii] εγκαταλείπεται. Οι νομικοί της πράξης θα γνωρίζουν ότι οι προαναφερόμενες ατέλειες του ΠΚ μπορούν να αντιμετωπισθούν ενώπιον ενός Δικαστηρίου, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις αυτεπαγγέλτως αλλά και υπό τους υπερασπιστικούς ισχυρισμούς, ελέγχει και την εφαρμογή του γενικού μέρους του ΠΚ, ( όπου λόγοι που αίρουν ή μειώνουν το άδικο της πράξης, ο έλεγχος του καταλογισμού της πράξης στον συγκεκριμένο δράστη, η εξατομικευμένη επιμέτρηση της ποινής, που γίνεται σε κάθε πράξη ή δράστη και οι ελαφρυντικές περιστάσεις αποτελούν τις κυριότερες αιτίες μειώσεως ή απαλλαγής από μία ποινή) και μπορεί να αποδώσει τέτοιο άδικο ώστε η αρχή της ισότητας να τηρείται ακόμα και ανάμεσα στους παρανόμους.
Εντούτοις, στα γενετήσια αδικήματα ο καθείς μπορεί να κατανοήσει τις αποδεικτικές δυσχέρειες όσο απομακρυνόμαστε από τα διαπιστώσιμα με τις εξωτερικές αισθήσεις ευρήματα ενός εξαναγκασμού προς γενετήσια πράξη και κινούμεθα στα πλαίσια μιας υπαρκτής ή πλαστής συναίνεσης. Πλάι σε αυτές τις αποδεικτικές δυσχέρειες υπάρχει και μία έντονη ιδεολογική φόρτιση, μία προκατάληψη, και πολλές φορές μία αηδία που ως συλλογική μνήμη συνοδεύει τα σχετικά αδικήματα. Έτσι τίποτα δεν αποκλείει μια εξαιρετικά αυστηρή δικαστική κρίση όταν πάντως ο δικαστής θα πρέπει να ξεκινήσει από κακουργηματικό πλαίσιο ποινής και χρειάζεται διάφορους νομικούς ισχυρισμούς και υπαγωγές για να καταλήξει σε επιεικέστερο αποτέλεσμα.
- Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΠΡΑΞΗΣ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΠΚ
Με αυτές τις παρατηρήσεις η έννοια της γενετήσιας πράξης στο ισχύον δίκαιο μας αποκτά πολλές φορές ιδιάζουσα σημασία για την υπεράσπιση του κατηγορουμένου και αντιπαραβάλλεται από την χειρονομία ή πράξη γενετήσιου χαρακτήρα. Η πρώτη μας εμπλέκει όπως παραπάνω διευκρινίστηκε κατά κανόνα σε κακουργηματική κατηγορία και περιλαμβάνεται στις περισσότερες ειδικές υποστάσεις των εγκλημάτων του 19ου , σχετικού με την γενετήσια ελευθερία, κεφαλαίου του ΠΚ ενώ η δεύτερη κατά κανόνα σε πλημμεληματική και περιλαμβάνεται στο αδίκημα-ειδική υπόσταση της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας (αρθ.337 ΠΚ) και στο αδίκημα- φάντασμα του ηθικού παρελθόντος της ποινικής προστασίας της γενετήσιας αυτοδιάθεσης- της προσβολής της γενετήσιας ευπρέπειας (άρθ. 353 ΠΚ).
Η διάκριση δεν απαντάται μόνο στα ελληνικά νομικά κείμενα.
Η προαναφερόμενη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που κυρώθηκε από την Ελλάδα με τον Ν. 4531/2018 στην επίσημη ελληνική μετάφραση αναφέρει : «…Άρθρο 36-Σεξουαλική βία συμπεριλαμβανομένου του βιασμού.
- Τα Μέρη λαμβάνουν τα αναγκαία νομοθετικά ή άλλα μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί η ποινικοποίηση των ακόλουθων εκ προθέσεως συμπεριφορών:
α) Διάπραξη μη συναινετικής κολπικής, πρωκτικής ή στοματικής διείσδυσης σεξουαλικού χαρακτήρα στο σώμα άλλου ατόμου με τη χρησιμοποίηση οποιουδήποτε οργάνου του σώματος ή αντικειμένου.
β) Διάπραξη άλλων μη συναινετικών πράξεων σεξουαλικού χαρακτήρα με άτομο…».
Σχεδόν αντίστοιχα ο νέος ΠΚ, σε αντίθεση με τον προϊσχύον ΠΚ, δίνει ένα ορισμό της γενετήσιας πράξης και στη παρ. 2 του αρθ.336 ορίζει ότι γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. Στην αιτιολογική του έκθεση, σελ.66 στο τέλος, αναφέρεται : «Ο όρος «γενετήσια πράξη» έχει την έννοια που προσδιορίζει η νομολογία και η επιστήμη. Πρόκειται για τη συνουσία και άλλες πράξεις με την ίδια βαρύτητα, από πλευράς προσβολής του εννόμου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, όπως είναι η «παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός ή πεολειξία και η αιδιολειξία ή η χρήση υποκατάστατων μέσων. Ως χειρονομίες «γενετήσιου χαρακτήρα» νοούνται πράξεις ήσσονος βαρύτητας, οι οποίες όμως προσβάλλουν την γενετήσια αξιοπρέπεια, όπως χειρονομίες ή θωπείες ή ψαύσεις του σώματος, που δεν εξικνούνται σε γενετήσια πράξη. Τέλος, πράξη γενετήσιου χαρακτήρα είναι συμπεριφορές ή χειρονομίες, οι οποίες κατά την κοινή αντίληψη υπαινίσσονται ή καταδεικνύουν ή παρωθούν σε γενετήσιες πράξεις»
- ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΕΛΓΗ ΣΤΗΝ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΠΡΑΞΗ.
Οι ελπίδες που γέννησε ένας ορισμός που ήρθε να θετικοποιήσει τον παλαιότερο όρο του νόμου ασελγή πράξη γρήγορα και προς το παρόν τουλάχιστον διαψεύστηκαν. Η ασελγή πράξη παρέμεινε ως όρος στο κείμενο του νόμου και μετά την μετονομασία, το 1984, των εγκλημάτων κατά των ηθών σε εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και σε αυτήν η νομολογία μας συμπεριέλαβε πλήθος πράξεων υπό την ύπαρξη ενός υποκειμενικού στοιχείου, του ηδονιστικού σκοπού του δράστη. Έτσι, χαρακτηριστικά στην Ολ ΑΠ 3/2018 αλλά και στις ΑΠ 931/2012 και ΑΠ 266/2010 ( δημ. ΝΟΜΟΣ οι δικαστικές αποφάσεις παρατίθενται ολόκληρες παρακάτω στο ΕΠΙΜΕΤΡΟ) αναφέρεται : «… Με την έννοια αυτή, αποτελεί ασελγή πράξη όχι μόνον η συνουσία και η παρά φύση ασέλγεια, αλλά και η ψαύση και οι θωπείες των γεννητικών οργάνων ή άλλων απόκρυφων μερών του σώματος, η επαφή των γεννητικών οργάνων του δράστη στα γεννητικά όργανα του ανήλικου, ο εναγκαλισμός και ο ασπασμός (ή καταφίληση στην ΑΠ 931/2012 και 266/2010) στο πρόσωπο και το σώμα του παιδιού, εφόσον κατατείνουν στη διέγερση ή ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του δράστη, αφού και αυτές προσβάλλουν την αγνότητα της παιδικής ηλικίας…». Θα πρέπει όμως να παρατηρηθεί ότι όλες οι προαναφερόμενες αποφάσεις κρίνουν περιπτώσεις με παθόντες ανήλικους και μάλιστα περιπτώσεις όπου οι ψαύσεις και οι θωπείες ή η χρήση γλώσσας στο σώμα αποτελούν μόνο μέρος της παράνομης συμπεριφοράς.
Η ΑΠ 3/2018 κρίνει περίπτωση ολοκληρωμένων σεξουαλικών σχέσεων και όχι μόνο χαδιών και φιλιών μεταξύ νεαρού ενήλικα 20 ετών και ανήλικης 13 ετών και δέχεται υπέρ του νόμου αναίρεση εισαγγελέα. Η ΑΠ 931/2012 κρίνει περίπτωση εξακολουθητικής συμπεριφοράς πατέρα στο ανήλικο τέκνο από το τέταρτο έως το έβδομο έτος της ηλικίας του, η οποία περιελάμβανε, πλην της εκατέρωθεν καταφίλησης με πρωτοβουλία φυσικά του πατέρα στο στήθος και στο λαιμό, πεοθηλάσμο του ανήλικου αγοριού από τον πατέρα του και σε μία τουλάχιστον περίπτωση το αντίστροφο, αλλά και εισχώρηση δακτύλου στον πρωκτό του ανήλικου. Ενώ η ΑΠ 266/2010 έχει το εξής κρίσιμο ιστορικό εξακολουθητικής συμπεριφοράς τουλάχιστον 5 ημερών: «…κατέβαζε την ανήλικη από το κρεβάτι και έχοντας αφαιρέσει τα ρούχα του την έγδυνε, την ανάγκαζε να ξαπλώνει επάνω του, την φιλούσε στο στόμα, την χάιδευε στο στήθος, γλουτούς της, γεννητικά της όργανα και όλο της το σώμα, έβαζε τα δάχτυλό του στον κόλπο της, την κινούσε τρίβοντας το κορμί της στο γεννητικό του όργανο μέχρι εκσπερματώσεως, ικανοποιώντας έτσι τη γενετήσια ορμή του. Πλέον τούτων ο ίδιος (κατηγορούμενος) ζητούσε από την ανήλικη να του κάνει στοματικό έρωτα αλλά εκείνη αρνιόταν…».
Την ευρεία αυτή έννοια της ασελγούς πράξεως υπό τον προϊσχύον ΠΚ επιβεβαιώνει, με παραπομπές στην αρεοπαγιτική νομολογία, και η πρόσφατη 193/2020 ΜΟΔ Αθηνών (δημ. ΝΟΜΟΣ) που κρίνει περίπτωση επίσης ανήλικης 10 περίπου ετών, η οποία καταθέτει: {…«Εγώ ήμουν στο κρεβάτι με την ξαδέρφη μου και ο … (δεν θέλω να τον λέω θείο μου) πήρε την ξαδέρφη μου, την πήγε στην κούνια και ήρθε και ξάπλωσε πίσω μου σαν σκαμνάκι. Ένιωθα το όργανό του να με πιέζει και άκουγα τον ήχο της ζώνης του. Στη συνέχεια άρχισε να ξεκουμπώνει την πιτζάμα μου και με την παλάμη του άρχισε να με χαϊδεύει στο στήθος μου βίαια. Κατόπιν, με το μεσαίο δάχτυλο του άγγιξε το αιδοίο μου και με έτριβε. Στη συνέχεια, πήρε το χέρι του από το αιδοίο μου και άρχισε να με χαϊδεύει στον ποπό μου και έβαζε το δάχτυλό του ανάμεσα στα οπίσθιά μου. Κατά τη διάρκεια που με θώπευε και με χούφτωνε μούγκριζε, ένιωθα στο σώμα μου την πίεση από το πέος του. Εγώ άρχισα να κλαίω και αυτός με σήκωσε και με πήγε στη θεία μου λέγοντάς της ότι κλαίω γιατί μου λείπουν οι γονείς μου. Επίσης, μου είπε ότι αυτό θα είναι το μυστικό μας και ότι δεν πρέπει να το πω σε κανέναν ούτε στον μπαμπά μου. Το περιστατικό της δεύτερης φοράς έγινε σε αυτό το δωμάτιο, όπου κοιμόμουν μόνη μου. Ήρθε αυτός και έγιναν ακριβώς τα ίδια πράγματα (χειρονομίες, θωπείες, μουγκρητά), απλά εγώ προσποιούμουν ότι κοιμάμαι. Την τρίτη φορά είχε μπει η καινούργια χρονιά και εγώ πάλι προσποιήθηκα ότι κοιμόμουνα. Ήρθε πάλι από πίσω μου σε σκαμνάκι, μου πήρε το χέρι μου και με καθοδήγησε ώστε να τον χαϊδέψω στα γεννητικά του όργανα μέσα από το παντελόνι του. Όπως και τις προηγούμενες φορές αισθάνθηκα την ίδια πίεση από το όργανό του.
Επίσης, την τρίτη φορά με έβαλε να κουνάω το όργανό του. Την τέταρτη φορά έτυχε και είχα πάει στο σπίτι τους (γιατί δεν ήθελα να πηγαίνω πλέον εκεί), ήταν πάλι βράδυ όπως και τις προηγούμενες φορές, άκουσα τη συρόμενη πόρτα και τα βήματά του και κατάλαβα ότι ερχόταν προς το δωμάτιό μου. Πανικοβλήθηκα και άρχισα να φωνάζω. Από τις φωνές ξύπνησε η θεία μου και εγώ για να μην της πω την αλήθεια, της είπα ψέματα ότι είδα κάποιον κλέφτη από το παράθυρο». Η χωρίς αντιφάσεις περιγραφή των ως άνω αναφερομένων γεγονότων σε τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις εκ μέρους της ανήλικης αποδεικνύει ότι πρόκειται για βιωματική αφήγηση και όχι για φανταστικά γεγονότα…}. Και η απόφαση συμπληρώνει ότι «.. όταν η πράξη του δράστη δεν είναι μια ήσσονος σημασίας ερωτική πράξη (όπως στιγμιαίος εναγκαλισμός και ασπασμός), αλλά είναι μια πράξη με έντονο γενετήσιο και ηδονιστικό χαρακτήρα, που κατατείνει στη διέγερση και ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του και η οποία προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών, αλλά και την ακώλυτη γενετήσια εξέλιξη του παθόντος, τότε δεν συντρέχει προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας κατά το άρθρο 337 του ΠΚ (Ολ. ΑΠ 3/2018, ΑΠ 1046/2019, ΑΠ 1790/2017, ΑΠ 1302/2017, ΑΠ 118/2017 ΤρΝομΠλ Νόμος, ΑΠ 751/2011, ΑΠ 1244/2011 ΤρΝομΠλ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ)…».
Να σημειωθεί ότι η ερμηνεία της ασελγούς πράξης είναι σχεδόν σταθερή σε όλες τις αποφάσεις που χρειάζεται να αναφερθούν σ’αυτήν και σε όλες σχεδόν επαναλαμβάνει, ως κρίσιμα, δύο στοιχεία, ένα «αντικειμενικό» δηλαδή την προσβολή του κοινού αισθήματος της αιδούς και των ηθών και ένα «υποκειμενικό» δηλαδή την διέγερση και ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του δράστη όπως στην αμέσως παραπάνω απόφαση αλλά και στην ΑΠ 1329/15 (δημ. ΝΟΜΟΣ) που κάνει δεκτή έφεση εισαγγελέα κατά αποφάσεως ΜΟΔ. Η τελευταία έκρινε ιστορικό κατά το οποίο 14χρονη που την είχαν εμπιστευτεί σε ενηλίκους αποφάσισε να γυρίσει στο σπίτι της μόνη της και στη διαδρομή την ακολούθησε 22χρονος αλβανός υπήκοος και στο ύψος ενός μίνι-μάρκετ «… την άρπαξε από τη μέση απότομα και τη στρίμωξε ανάμεσα σε δύο ψυγεία, αρχίζοντας να τη φιλάει στα μάγουλα προσπαθώντας να τη φιλήσει στόμα, τον οποίο η παθούσα απωθούσε, φωνάζοντας ταυτόχρονα, ενώ ο κατηγορούμενος παρά τις εκκλήσεις της δεν την άφηνε να φύγει, κρατώντας της το χέρι και εξακολουθώντας να τη φιλά στο, πρόσωπο και το λαιμό, τότε η παθούσα με το άλλο της χέρι κάλεσε στο κινητό τη φίλη της Π., η οποία απάντησε, τότε ο κατηγορούμενος, αντιλαμβανόμενος την εν λόγω κίνηση της παθούσας, προσπάθησε να της πάρει τo κινητό και ενώ αυτή εξακολουθούσε και φώναζε της έκλεισε το στόμα. Τότε, η παθούσα σταμάτησε να φωνάζει και αυτός σταμάτησε να της κρατά τα χέρια. Εκείνη τη στιγμή, η παθούσα αντιλήφθηκε ένα αυτοκίνητο και άρχισε να κουνά τα χέρια και να καλεί σε βοήθεια. Το αυτοκίνητο αρχικά προσπέρασε, αλλά μετά ξαναγύρισε και το άτομο που ήταν μέσα σ’ αυτό και συγκεκριμένα γυναίκα ονόματι “Τ.”, συνοδηγός, κατέβασε το παράθυρο φωνάζοντας προς τον κατηγορούμενο “ρε τι κάνεις εκεί”, τότε ο κατηγορούμενος, πήρε το ποδήλατο του και έφυγε…». Ενώ λοιπόν, το ΜΟΔ έκρινε ότι οι παραπάνω πράξεις του κατηγορούμενου δεν πρέπει να υπαχθούν στις ασελγείς πράξεις αλλά στις ασελγείς χειρονομίες και κατά επιτρεπτή μεταβολή της κατηγορίας από απόπειρα βιασμού τον καταδίκασε για τη σημερινό πλημμέλημα της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας. Ο ΑΠ έκρινε ότι πρόκειται για απόπειρα βιασμού, επειδή κυρίως η σωματική βία δεν υπάρχει στο αδίκημα της προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας, και αναφέρει στην απόφαση του: « …Ως ασελγής πράξη νοείται κάθε ενέργεια, που ανάγεται στη γενετήσια σφαίρα και αντικειμενικώς προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών, υποκειμενικώς δε κατευθύνεται στην ικανοποίηση ή διέγερση της γενετήσιας επιθυμίας … Σε αντίθεση με τις ασελγείς πράξεις, οι “ασελγείς χειρονομίες” είναι ελαφρότερες ερωτικές πράξεις, που δεν φθάνουν στο σημείο της ασελγούς πράξεως, αλλά πάντως τελούνται σε σωματική επαφή, όπως λ.χ. ψαύσεις ή θωπείες στο στήθος, στους μηρούς κλπ. του παθόντος…».
Ειπώθηκε ότι η διάκριση μεταξύ της ασελγούς πράξης και χειρονομίας είναι εξαιρετικά λεπτή ιδίως όταν πρόκειται για οριακές περιπτώσεις[iii] . Έτσι, οι ψαύσεις των γεννητικών οργάνων κάτω από τα ρούχα άλλοτε κρίνονται ως απλές ασελγείς χειρονομίες (ΑΠ 1880/2019,ΝΟΜΟΣ) και άλλοτε ως βαρύτερες ασελγείς πράξεις (ΑΠ 555/2016,ΝΟΜΟΣ).
Το ιστορικό της πρώτης αντιμετωπίζει περίπτωση όπου ο γνωστός στις ανήλικες κατηγορούμενος : «… ο οποίος βρισκόταν εντός του καταστήματος, αντιλήφθηκε να διέρχονται οι δύο ανήλικες έξω από αυτό και τις κάλεσε εντός αυτού. Πρότεινε να καθίσουν σε καρέκλες και έπειτα προσέφερε σε κάθε μία από δύο ευρώ και καραμέλες. Αυτές δέχθηκαν τα χρήματα και τις καραμέλες και τότε ο κατηγορούμενος κάθισε στην καρέκλα της …., την τράβηξε κοντά του και την έβαλε να καθίσει στα πόδια του. Έπειτα, έβαλε το χέρι του κάτω από το εσώρουχό της και την χάιδεψε στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Αυτή σηκώθηκε και έφυγε χωρίς να υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης. Συζήτησε το συμβάν με την φίλη της … και περαιτέρω το συζήτησαν αμφότερες με την φίλη τους …, η οποία τις συμβούλευσε να το αποκαλύψουν στους γονείς τους…», αντιμετωπίζει δηλαδή μεμονωμένο περιστατικό στο οποίο μάλιστα καθόλου δεν απαντάται συνουσία η απομίμηση της.
Αντίθετα, η ΑΠ 555/2016 αντιμετωπίζει και πάλι εξακολουθητική συμπεριφορά θείου προς ανήλικη ανιψιά και συγκεκριμένα : «…Κατά το χρονικό διάστημα από 1.6.1995 μέχρι τις 11.3.1996, κατά το οποίο η ανήλικη είχε υπερβεί το 12ο έτος της ηλικίας της όχι όμως και το 13ο έτος, ο κατηγορούμενος θείος της,…., με το πρόσχημα να της μάθει να οδηγεί, την επιβίβαζε στο Ι.Χ.Ε αυτοκίνητό του με σκοπό να μείνει μόνος μαζί της και να έχει την ευκαιρία να ενεργεί σε βάρος της ασελγείς πράξεις. Ειδικότερα,…, της έλεγε να πιάσει το τιμόνι του αυτοκινήτου του, ενώ αυτή καθόταν στη θέση του συνοδηγού. Τότε αυτός άρχιζε να τη θωπεύει στο στήθος και στην περιοχή των γεννητικών της οργάνων, με σκοπό την γενετήσια διέγερσή του…. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι και όλον τον Αύγουστο του ιδίου έτους, οπότε σε μία νέα βόλτα τους, την ξάπλωσε στη θέση του συνοδηγού και μετά από θωπείες των γεννητικών της οργάνων, της είπε “πως είναι καιρός να γίνει γυναίκα” και αφού της αφήρεσε τα ενδύματα της, εισήγαγε το σε στύση πέος του στο αιδοίο της, εκσπερματώνοντας και ικανοποιώντας την γενετήσια επιθυμία του. …Παράλληλα, για να την δελεάσει ώστε να μην αναφέρει τα περιστατικά αυτά που συνεχιζόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα τρεις φορές το μήνα, στους γονείς της, της προσέφερε διάφορα μικροδώρα, όπως ένα ψεύτικο ρολόι, κολόνιες, μπουφάν και μικρά χρηματικά ποσά σταδιακά, ύψους 500-1000 δραχμών συνολικά…, να ενεργεί τις ίδιες ασελγείς πράξεις σε βάρος της αφού την επιβίβαζε στο αυτοκίνητό του και την οδηγούσε σε αγροτικές περιοχές, μερικές δε φορές πήγαινε στο σπίτι της σε ώρες που γνώριζε ότι ήταν μόνη και ερχόταν σε συνουσία μαζί της, εκμεταλλευόμενος το ότι η μητέρα της νοσηλευόταν σε κλινική για μεγάλο χρονικό διάστημα και ο πατέρας της απουσίαζε πολλές ώρες την ημέρα εργαζόμενος ως οικοδόμος.
… Ο κατηγορούμενος συνέχισε τις ασελγείς πράξεις σε βάρος της ανήλικης παθούσας και μετά τη συμπλήρωση του 13ου έτους της ηλικίας της ήτοι μέχρι στις 23.3.1997, οπότε η μητέρα της που είχε, εν τω μεταξύ, βγει από την κλινική …, αντελήφθη…,» .
Ίδια περίπου είναι η περίπτωση της ΑΠ922/13 όπου : «Ο κατηγορούμενος είναι θείος της… Πολλές φορές όταν πήγαινε στο σπίτι του κατηγορουμένου, αυτός ήταν μόνος του. Έτσι, κατά το χρονικό διάστημα από τα μέσα του Απριλίου 2006 έως τα τέλη του ίδιου μήνα, όταν η παθούσα πήγαινε στο σπίτι του κατηγορουμένου και αυτός ήταν μόνος του, ο τελευταίος εκμεταλλευόμενος την υπέρτερη σωματική του δύναμη καθώς και την μικρή ηλικία της παθούσας, η οποία κατά το ως άνω χρονικό διάστημα είχε μεν συμπληρώσει το 13ο έτος της ηλικίας της όχι όμως και το 15ο έτος, γεγονός που το γνώριζε αυτός λόγω της συγγενικής τους σχέσης και της στενής συναναστροφής των οικογενειών τους, εξανάγκασε την παθούσα για τέσσερις φορές τουλάχιστον, μέσα στο παραπάνω χρονικό διάστημα, να ανέχεται παρά τη θέλησή της και τη ρητή εναντίωση της τη διενέργεια ασελγών πράξεων εις βάρος της. Συγκεκριμένα αυτός, αφού την ξάπλωνε στο κρεβάτι ή στον καναπέ του σαλονιού της οικίας του, κατέβαζε το παντελόνι της και το εσώρουχο της και αφού έβγαζε και το δικό του παντελόνι και εσώρουχο, κρατώντας τα χέρια της έτριβε το εν στύσει πέος του στα δικά της γεννητικά όργανα και στη συνέχεια μετέβαινε στην τουαλέτα της οικίας του, όπου και εκσπερμάτωνε. Τα παραπάνω διέπραττε ο κατηγορούμενος με σκοπό διέγερσης και ικανοποίησης της γενετήσιας επιθυμίας του…». Στην απόφαση σημειώνεται : «Όταν η πράξη του δράστη δεν είναι μια ήσσονος σημασίας ερωτική πράξη (όπως στιγμιαίος εναγκαλισμός και ασπασμός), αλλά είναι μια πράξη με έντονο γενετήσιο και ηδονιστικό χαρακτήρα, που κατατείνει στην διέγερση και ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του και η οποία προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών, αλλά και την ακώλυτη γενετήσια εξέλιξη του παθόντος, τότε δεν συντρέχει προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας κατά το άρθρο 337 του ΠΚ».
Την ασαφή ως προς τα όρια και ευρεία αυτή έννοια της νομολογίας προσπάθησε να θετικοποιήσει η ποινική θεωρία με χαρακτηριστικότατο τον ορισμό του Ι. Μανωλεδάκη: « ασελγής πράξη είναι η ενέργεια επί του σώματος του θύματος με την επαφή των γεννητικών οργάνων του ενός τουλάχιστον από τους δύο (δράστη-θύματος) και η οποία κατά την κοινή αντίληψη, αποτελεί υποκατάστατο της συνουσίας».
4.Η ΑΣΕΛΓΗΣ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ.
Ο ορισμός, λοιπόν, της γενετήσιας πράξης στο νέο ΠΚ θα έπρεπε κανονικά να οδηγήσει σε δύο κατηγορίες πράξεων σεξουαλικού χαρακτήρα τα όρια μεταξύ των οποίων να είναι σαφή, ώστε σε ένα κράτος δικαίου εκ των προτέρων να τα γνωρίζει ο πολίτης, αφού μάλιστα η πρώτη κατηγορία της γενετήσιας πράξης οδηγεί σε κακούργημα ενώ, η δεύτερη της χειρονομίας ή πράξης γενετήσιου χαρακτήρα σε πλημμέλημα. Με αφορμή όμως και τη ρήση της αιτιολογικής έκθεσης που παραπάνω εκτέθηκε ότι η γενετήσια πράξη έχει την έννοια που τις δίνει η επιστήμη και η νομολογία, ρήση πάντως που παρεξηγήθηκε αφού δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην την υπάρχουσα επιστήμη και νομολογία, οι οποίες μάλιστα διαφωνούν, αλλά μπορεί να σημαίνει την επιστημονική και νομολογιακή ερμηνεία του όρου που θα προκύψει από την εφαρμογή της νέας διάταξης, η υπό τον νέο ΠΚ, ΑΠ 885/2022 επιμένει:
« απαιτείται η διενέργεια γενετήσιων πράξεων, που κατ` άρθρο 336 παρ. 2 του ισχύοντος Π.Κ. είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις, όπως είναι η “παρά φύσιν” συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός, η πεολειξία και η αιδοιολειξία ή η χρήση υποκατάστατων μέσων, δεν περιλαμβάνονται όμως πράξεις ήσσονος βαρύτητας, οι οποίες προσβάλλουν την γενετήσια αξιοπρέπεια, όπως χειρονομίες ή θωπείες ή ψαύσεις του σώματος που δεν εξικνούνται όμως σε γενετήσια πράξη (Α.Π. 441/2020). Ο κύριος γνώμονας για το εάν μια πράξη πρέπει να χαρακτηριστεί ως “γενετήσια” είναι η ένταση της προσβολής του έννομου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας του θύματος.
Κατά συνέπεια, πράξεις με έντονο σεξουαλικό χαρακτήρα, όπως είναι η ψαύση και οι θωπείες των γεννητικών οργάνων του ανηλίκου, η επαφή των γεννητικών οργάνων του δράστη στα γεννητικά όργανα του ανηλίκου, η προστριβή του γεννητικού μορίου του δράστη στο σώμα του θύματος, ο εναγκαλισμός και ο ασπασμός στο πρόσωπο και το σώμα του παιδιού, εφόσον κατατείνουν στη διέγερση ή ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του δράστη, θεωρούνται γενετήσιες πράξεις, κατά τον νέο Π.Κ., που τέθηκε σε ισχύ από 1-7-2019, αφού και αυτές προσβάλλουν την αγνότητα της παιδικής ηλικίας (Ολ. Α.Π. 3/2018).
Τα παραπάνω είναι σύμφωνα και με το άρθρο 36 παρ. 1 και 2 της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, που κυρώθηκε με το Ν. 4531/2018 και έχει υπερνομοθετική ισχύ. Κατά την εν λόγω διάταξη, η ποινικοποίηση των πράξεων κατά της γενετήσιας ελευθερίας πρέπει να αφορά όχι μόνο τη “διάπραξη μη συναινετικής, κολπικής ή στοματικής διείσδυσης σεξουαλικού χαρακτήρα στο σώμα άλλου ατόμου με τη χρησιμοποίηση οποιουδήποτε οργάνου του σώματος ή αντικειμένου”, αλλά και “τη διάπραξη άλλων μη συναινετικών πράξεων σεξουαλικού χαρακτήρα”.
Υπό το πρίσμα αυτό, ο όρος της “γενετήσιας πράξης” δεν παρεκκλίνει ουσιωδώς από τον προαναφερθέντα ορισμό της “ασελγούς πράξης”, όπως ερμηνευόταν, υπό την αυστηρή της εκδοχή, από τη μέχρι τώρα νομολογία των δικαστηρίων στα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, στα οποία περιλαμβάνονται και οι περιπτώσεις των προαναφερόμενων διατάξεων του άρθρου 345 του ισχύοντος Π.Κ. (Α.Π. 478/2020)…». Να σημειωθεί πάντως ότι η απόφαση κρίνει ιστορικό πατέρα προς για όπου «… ο κατηγορούμενος, αφού έθεσε στο μόριό του προφυλακτικό (το οποίο ο ανήλικος περιέγραψε ως μπαλόνι που γεμίζει νερό), αφαίρεσε τα ρούχα του ανήλικου παιδιού του, και τον έθεσε γυμνό να καθίσει επάνω του, με τρόπο ώστε το πέος του ιδίου να έρχεται σε επαφή με τον πρωκτό του ανήλικου υιού του, προκειμένου, δια της τριβής, και χωρίς να προβεί σε διείσδυση και σε συνουσία με τον υιό του, ως διαπιστώθηκε από την από 23-1-2015 κλινική εξέταση του ανηλίκου που ακολούθησε (βλ. την υπ` αριθμ. πρωτ. … – … από 23-1- 2015 ιατροδικαστική έκθεση του Ιατροδικαστή ……………), να ικανοποιηθεί η γενετήσια επιθυμία του. Οι εν λόγω δε πράξεις είχαν έντονο ηδονιστικό χαρακτήρα και προσέβαλαν την αγνότητα της νεαρής ηλικίας του ανωτέρω ανήλικου παθόντος και την ακώλυτη γενετήσια εξέλιξή του….».
- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΠΡΑΞΗΣ.
Ωστόσο, αυτό που μπορεί να παρατηρηθεί από την παράθεση των παραπάνω χωρίων από τη νομολογία μας είναι ότι μπορεί να περιέλαβαν στον ορισμό του προγενέστερου όρου, της ασελγούς πράξης και στον νεότερο της γενετήσιας πράξης, μία μεγάλη γκάμα ενεργειών που απομακρύνονται από την συνουσία και τις απομιμήσεις της, τα ιστορικά όμως που αντιμετώπισαν, είτε αποτελούσαν αποκλειστικά συνουσία ή απομιμήσεις της (ή απόπειρα τους), είτε αυτές συνυπήρχαν με τις ελαφρότερες ψαύσεις και θωπείες ακόμα και στα γενετήσια όργανα, πάνω ή κάτω από τα ρούχα, καταφίληση ή απλό φιλί στο σώμα ή στο πρόσωπο. Το ίδιο με ανάλογα ιστορικά συμβαίνει και με τις ΜΟΔ Βόλου 5-11/2020, Συμ.Εφ.Θες/νίκης 604/2019, ΑΠ 101/21, ΑΠ 761/2020, ΑΠ 1135/2020, ΑΠ 266/2010, ακόμα και με την 50/55 Εφ Αιγ. το ιστορικό της οποίας πάντως εκτός των έντονων θωπειών κάτω από τα ρούχα τριών ανήλικων από 9 έως 12 ετών κοριτσιών, ακόμα και των γεν. οργάνων ενός εξ αυτών περιλαμβάνει και ενέργεια για συνουσία. Αντίθετα, στην περίπτωση της ΑΠ1880/2019 που παραπάνω εκτέθηκε, το ιστορικό της οποίας πράγματι περιορίζονταν σε θωπεία των γεννητικών οργάνων κάτω από τα ρούχα δόθηκε ο ελαφρύτερος πλημμεληματικός χαρακτηρισμός της ασελγούς χειρονομίας ή της σημερινής χειρονομίας γενετήσιου χαρακτήρα. Το ίδιο συνέβη με περίπου ανάλογα ιστορικά και στις ΑΠ 1450/2019 , ΑΠ 985/15.
Με αυτές τις σκέψεις, ο γράφων θέλει αρχικά να ισχυρισθεί ότι από την μελέτη της νομολογίας, αυτή, παρά την αυστηρή εκδοχή της ασελγούς πράξης και του ομοίου περιεχομένου γενετήσιας που διακηρύττει ότι υιοθετεί κατά τα ανωτέρω, σε περιπτώσεις όπου στην κρινόμενη συμπεριφορά δεν υπάρχει συνουσία ή απομίμηση της, παρά μόνο θωπείες και φιλιά, και όχι μόνο στιγμιαία όπως φαίνεται να απαιτεί, οδηγείται κατά κανόνα όχι στην κακουργηματική, αλλά στην πλημμεληματική αξιολόγηση της συμπεριφοράς αυτής (βλ. όμως και την ΜΟΕ Αιγαίου 20-30/ 2022 και την παλαιότερη
ΑΠ 1454/1998 ). Αυτό παρατηρείται [iv]ότι συμβαίνει και με τα δικαστήρια της ουσίας δηλαδή μέχρι το Μικτό Ορκωτό Εφετείο τα οποία δέχονται σχετικούς αυτοτελείς ισχυρισμούς των κατηγορουμένων και μετατρέπουν τον χαρακτηρισμό από ασελγή πράξη ή πλέον γενετήσια σε ασελγή χειρονομία ή πλέον γενετήσιου χαρακτήρα. Θέλει όμως, κυρίως να ισχυρισθεί ότι από την παρατήρηση των ιστορικών που εμφανίζονται στη νομολογία, τα οποία κατά τα ανωτέρω στις συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις περιέχουν πάντως συνουσία ή απομίμηση της, δεν υπάρχουν ισχυροί λόγοι αντεγκληματικής πολιτικής (παρότι μάλιστα ότι στην πλειονότητα των οδηγούμενων στην δικαιοσύνη περιπτώσεων τα θύματα είναι ανήλικοι και η αλήθεια είναι ότι προστατεύεται η γενετήσια ελευθερία τους στη γέννηση της και δέχεται την μεγαλύτερη δυνατή προσβολή χωρίς να χρειαστεί να καταφεύγουμε σε επιπλέον έννομα αγαθά όπως η αγνότητα της παιδικής ηλικίας) , για τους οποίους αξίζει η νομολογία αυτή να παραβιάζει, πλέον εμφανέστατα, το γράμμα του νόμου και κατ’ επέκταση μία πολύ σημαντική αρχή του κράτους δικαίου, αυτήν του ορισμένου της τυποποίησης των εγκλημάτων.
Πράγματι, όσο στο κείμενο του νόμου παρέμενε το επίθετο ασελγής πλάι στην πράξη, μία αξιολογική έννοια, η πάγια ερμηνεία του όρου ως « κάθε ενέργεια, που ανάγεται στη γενετήσια σφαίρα και αντικειμενικώς προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών, υποκειμενικώς δε κατευθύνεται στην ικανοποίηση ή διέγερση της γενετήσιας επιθυμίας» προσπάθησε, αν μη τι άλλο, να θετικοποιήσει κάτι που στη πραγματικότητα δεν θα μπορούσε a priori να ορισθεί με ακρίβεια. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική θεωρία στηλίτευσε περιπτώσεις όπου αυτό το υποκειμενικό στοιχείο του ηδονισμού οδήγησε στην άδικη απαλλαγή του δράστη, όπως αυτού που εξανάγκασε το θύμα του να εισάγει ένα αγγούρι στον πρωκτό του, όπου το εισήγαγε επανειλημμένα και ο ίδιος ο δράστη. Ο δράστης απηλλάγη για βιασμό και καταδικάσθηκε μόνο για παράνομη βία επειδή δεν είχε σκοπό ηδονισμού, αλλά εκδίκησης, καθώς θεωρούσε το θύμα υπαίτιο για την απόπειρα αυτοκτονίας της κόρης του. [v]
Σήμερα, όμως, που ο όρος είναι η γενετήσια πράξη και η διείσδυση ,ως το κύριο χαρακτηριστικό της συνουσίας ή οι απομιμήσεις της, το σαφή περιεχόμενο της έννοιας, που προκύπτει όχι μόνο από την γραμματική και συστηματική (δηλ. εντός της δομής του ΠΚ)ερμηνεία αλλά και με νομοθετική διάταξη, η εμμονή της νομολογίας μας σε ένα παλαιό ορισμό δεν συμβάλει προς μία δικαιοκρατική κατεύθυνση τόσο για το ορισμένο της ποινικής πρόβλεψης και της ασφάλειας δικαίου όσο και για την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας . Απαραίτητη είναι στο δίκαιο μας μία κλιμάκωση του αδίκου και της απειλούμενης ποινής ανάλογη με την βαρύτητα της προσβολής.[vi]
Επιλογικά, να σχολιασθεί ότι η πρόσφατη νομολογία, όπως η παραπάνω ΑΠ 885/22, προκειμένου να εμμείνει στο παλαιό ορισμό της γενετήσιας πράξης και στο παλαιό αρκετά απροσδιόριστο εύρος της έννοιας χρησιμοποιεί στην επιχειρηματολογία της και την προαναφερόμενη υπό 2 Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία απαιτεί πέραν της ποινικοποίησης της κάθε μορφής διείσδυσης με όργανο του σώματος ή αντικειμένου και την ποινική τιμώρηση κάθε άλλης σεξουαλικής πράξης μη συναινετικού χαρακτήρα. Ισχυρός αντίλογος στη χρήση αυτή είναι ότι η σύμβαση δεν απαιτεί την ίση τιμώρηση των συμπεριφορών αυτών. Αντίθετα η διάκριση τους στη σύμβαση αποτελεί ακριβώς ένδειξη της ανάγκης διαφοροποίησης τους και θεωρεί την συνουσία και τις απομιμήσεις της ως την βαρύτερη συμπεριφορά. Εξάλλου, η σύμβαση αποτελεί δημιούργημα περισσότερων εθνικών νομοθεσιών και αντιλήψεων. Τόσο λοιπόν στην Sexual Offences Act 2003 του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και στον Code Penal (art.222-22 έως 222-33) της Γαλλίας υπάρχει διάκριση και σημαντική διαφοροποίηση στην επιβαλλόμενη ποινή μεταξύ Rape-Assault by penetration/Viol και των Sexual assault /Des autres agressions sexuelles. Και στις δύο νομοθεσίες η διείσδυση(penetration- pénétration sexuelle),με κάθε μέρος του σώματος ή όργανο, αποτελεί την κρίσιμη μυική κίνηση της διαφοροποίησης ενώ κατά τα λοιπά το εύρος των εννοιών διαφέρει. Πρέπει να τονισθεί πάντως ότι οι μη περιέχουσες διείσδυση παράνομες σεξουαλικές συμπεριφορές στα δίκαια αυτά έχουν σε γενικές γραμμές πολύ πιο αυστηρό πλαίσιο ποινής από τη δική μας χειρονομία γενετήσιου χαρακτήρα.
- ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Αμέσως ακολουθούν ολόκληρες οι δικαστικές αποφάσεις με τη σειρά που παραπάνω τις μνημονεύσαμε, ελήφθησαν δε από την Τράπεζα νομικών πληροφοριών NOMOS: